Różnice

Różnice między wybraną wersją a wersją aktualną.

--- ewolucja_zmian_przepisow_walki_judo_1970-2010_stanislaw_kacprzycki [2021/04/27 14:18] – Krzysztof Głaz
+++ ewolucja_zmian_przepisow_walki_judo_1970-2010_stanislaw_kacprzycki [2025/11/20 13:06] (aktualna) – edycja zewnętrzna 127.0.0.1
@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 ====== Ewolucja zmian przepisów walki Judo 1970-2010 ======
+{{ :osoby:stanislaw-kacprzycki.jpg?200|}}
-autor: Stanisław Kacprzycki
+Opublikowano za zgodą autora: [[Stanisław Kacprzycki]]
+{{ :materialy_do_pobrania:ewolucja-zmian-przepisow-walki-judo-1970-2010-stanislaw-kacprzycki.pdf |Wersja PDF do pobrania}}
 ===== Wstęp =====
@@ Linia 32: / Linia 34: @@
 Po upadku szogunatu Tokugawa (1576 – 1867) odrestaurowane zostało Cesarstwo. W 1876 Cesarz zakazał noszenie mieczy samurajskich. Spowodowało to ogromną zmianę w rodzajach broni i metodach walki. Wiele szkół uległo rozwiązaniu a znane sztuki walki zaczęły stopniowo zanikać. Wielcy mistrzowie ju-jutsu utracili soje wysokie pozycje społeczne i znaczenie. Społeczeństwo nadal jednak pamiętało i wysoko ceniło wszystko co związane było z etosem wojowników. Filozofia samurajów, ich kodeks honorowy, zbiór wartości i reguł postępowania (odwaga i honor, lojalność i prawość, pogarda dla dóbr materialnych, poszukiwanie drogi do osiągnięcia mistrzostwa w sztukach walki) budziły szacunek u zwykłych ludzi (Witkowski i wsp. 2009).
-Człowiekiem, który postanowił ożywić stare metody sztuki walki i uratować je przed całkowitym zapomnieniem był JIGORO KANO (1860 – 1938).     Urodził się 7 października 1860 w Mikage, niedaleko Kobe, jako trzeci syn Jirosaku Mareshiba Kano, związanego z rządem wojskowym (szogunatem). Ponieważ był drobny i delikatny nazywano go „mały Nobunosuke”(słynny    wojownik, który choć niezbyt wysoki, to jednak swoją odwagą zapewnił cesarzowi tron). Rodzina, dobrze sytuowana, była znana w Mikage z produkcji sake. W 1873 roku został uczniem prywatnej szkoły brytyjskiej w Tokio gdzie, ze względu na doskonałe wyniki w nauce uważano go za cudowne dziecko (Adam 1996). Był człowiekiem niewielkiego wzrostu (ok. 155 cm) i małej wagi (ok. 50 kg) a przy tym zbyt dumnym aby znosić upokorzenia od silniejszych kolegów postanowił nauczyć się bronić.  Już jako student literatury tokijskiego Uniwersytetu Cesarskiego pod koniec lat 70-tych XIX wieku rozpoczął poszukiwania i studiował zanikające sztuki walki u starych nauczycieli. Zaczął u Teisonuke Yagi i Hachinosuke Fukuda ze słynnej szkoły Tenshin-Shinyo-Ryu. Gdy w 1879 roku Fukuda zmarł Kano przejął jego rękopisy i kontynuował ćwiczenia u Masatomo ISO, uważanego wówczas za jednego z najlepszych techników ju-jutsu. Już wtedy Kano stawał się wzorcem dla innych studentów. Iso zmarł w 1881 roku więc Kano przeniósł się do mistrza Tsunetoshi Iikubo ze szkoły Kito-Ryu. Jigoro Kano wykupywał z księgarni różne zapiski dotyczące ju-jutsu. W 1882 roku, pieniądze zarobione za przetłumaczenie z angielskiego na japoński „Traktatu o etyce” Kano poświęcił na wybudowanie DOJO (miejsce poszukiwania drogi), o powierzchni dwunastu tatami (wymiary tatami: 188 x 94 x 6 cm). Znalazł na nie miejsce w kącie starej świątyni Eishoji. Był już profesorem  na Wydziale Ekonomii Politycznej Uniwersytetu Gakushuin a w buddyjskiej świątyni Eishoji prowadził prywatne kursy angielskiego i z ekonomii politycznej. Po nauce studenci w dojo ćwiczyli ju-jutsu razem ze swym profesorem Kano. Z czasem coraz bardziej uświadamiali sobie, że profesor Kano traktuje ćwiczenia bardzo poważnie a nie jak zwykłe hobby.
+Człowiekiem, który postanowił ożywić stare metody sztuki walki i uratować je przed całkowitym zapomnieniem był [[JIGORO KANO]] (1860 – 1938).     Urodził się 7 października 1860 w Mikage, niedaleko Kobe, jako trzeci syn Jirosaku Mareshiba Kano, związanego z rządem wojskowym (szogunatem). Ponieważ był drobny i delikatny nazywano go „mały Nobunosuke”(słynny    wojownik, który choć niezbyt wysoki, to jednak swoją odwagą zapewnił cesarzowi tron). Rodzina, dobrze sytuowana, była znana w Mikage z produkcji sake. W 1873 roku został uczniem prywatnej szkoły brytyjskiej w Tokio gdzie, ze względu na doskonałe wyniki w nauce uważano go za cudowne dziecko (Adam 1996). Był człowiekiem niewielkiego wzrostu (ok. 155 cm) i małej wagi (ok. 50 kg) a przy tym zbyt dumnym aby znosić upokorzenia od silniejszych kolegów postanowił nauczyć się bronić.  Już jako student literatury tokijskiego Uniwersytetu Cesarskiego pod koniec lat 70-tych XIX wieku rozpoczął poszukiwania i studiował zanikające sztuki walki u starych nauczycieli. Zaczął u Teisonuke Yagi i Hachinosuke Fukuda ze słynnej szkoły Tenshin-Shinyo-Ryu. Gdy w 1879 roku Fukuda zmarł Kano przejął jego rękopisy i kontynuował ćwiczenia u Masatomo ISO, uważanego wówczas za jednego z najlepszych techników ju-jutsu. Już wtedy Kano stawał się wzorcem dla innych studentów. Iso zmarł w 1881 roku więc Kano przeniósł się do mistrza [[Tsunetoshi Iikubo]] ze szkoły Kito-Ryu. [[Jigoro Kano]] wykupywał z księgarni różne zapiski dotyczące ju-jutsu. W 1882 roku, pieniądze zarobione za przetłumaczenie z angielskiego na japoński „Traktatu o etyce” Kano poświęcił na wybudowanie DOJO (miejsce poszukiwania drogi), o powierzchni dwunastu tatami (wymiary tatami: 188 x 94 x 6 cm). Znalazł na nie miejsce w kącie starej świątyni Eishoji. Był już profesorem  na Wydziale Ekonomii Politycznej Uniwersytetu Gakushuin a w buddyjskiej świątyni Eishoji prowadził prywatne kursy angielskiego i z ekonomii politycznej. Po nauce studenci w dojo ćwiczyli ju-jutsu razem ze swym profesorem Kano. Z czasem coraz bardziej uświadamiali sobie, że profesor Kano traktuje ćwiczenia bardzo poważnie a nie jak zwykłe hobby.
-Jigoro Kano posiadł już ogromną wiedzę teoretyczną i praktyczną z ju-jutsu.  Usystematyzował i ulepszył chwyty starego ju-jutsu dokładając do nich wiele własnych przemyśleń. Usunął z ju-jutsu elementy mogące zagrażać życiu i zdrowiu ćwiczących, a zarazem wprowadził w to miejsce wiele nowych technik, stworzonych przez siebie i nadał im taką formę, w jakiej obecnie są uprawiane na całym świecie.
+{{ ::kacprzycki-ewlucja-przepisow:judogi-jigoro-kano.jpg?200|Kimono mistrza Kano uszyte przez jego siostrę, pod koniec nauki ju-jutsu w szkole Kito-Ryu (1881 r.)}}
+[[Jigoro Kano]] posiadł już ogromną wiedzę teoretyczną i praktyczną z ju-jutsu.  Usystematyzował i ulepszył chwyty starego ju-jutsu dokładając do nich wiele własnych przemyśleń. Usunął z ju-jutsu elementy mogące zagrażać życiu i zdrowiu ćwiczących, a zarazem wprowadził w to miejsce wiele nowych technik, stworzonych przez siebie i nadał im taką formę, w jakiej obecnie są uprawiane na całym świecie.
 Nowa sztuka walki wyrosła więc nie tylko z osobistych doświadczeń jej twórcy i choć opierała się na fundamentach i kilku najwybitniejszych metodach  ju-jutsu, stanowiła formę budo. Pojmowana jako filozofia i praktyka dawnych systemów walki w postaci złagodzonej, służącej zdrowiu i kultywacji wzorców najszlachetniejszej części samurajskiej klasy, miała być tradycją żywą, rodzajem powinności obywatelskiej. Wizja Kano czyniła z dawnych sekretów sposób na życie – nie elitarny, ale dostępny wszystkim. Tylko w tym widział on możliwość ratowania bojowej wiedzy dawnego typu, doceniając w połni jej wartości pedagogiczne, etyczne i poznawcze (Tokarski 1989).
-W 1882 roku Jigoro Kano założył szkołę i nazwał ją KODOKAN-JUDO (w odróżnieniu od istniejącej już szkoły ju-jutsu noszącą nazwę JUDO).
+W 1882 roku [[Jigoro Kano]] założył szkołę i nazwał ją KODOKAN-JUDO (w odróżnieniu od istniejącej już szkoły ju-jutsu noszącą nazwę JUDO).
 W szkole tej zaczął nauczać własnego systemu kształtowania człowieka opartego na trzech głównych celach:
@@ Linia 48: / Linia 52: @@
 Uczniowie Kano zaczęli podziwiać i rozumieć filozofię judo. Z czasem wielu z nich stało się znanymi nauczycielami judo.
-Ogromną zasługą Jigoro Kano jest nie tylko opracowanie nowego systemu kultury fizycznej ale także wprowadzenie pojęcia: „Wraz z doskonaleniem ciała – doskonalenie umysłu i ducha” co staje się później jedną z głównych zasad judo. Jigoro Kano stawia swojej szkole o wiele wyższe cele, różną treść i technikę od starego ju-jutsu.
+Ogromną zasługą [[Jigoro Kano]] jest nie tylko opracowanie nowego systemu kultury fizycznej ale także wprowadzenie pojęcia: „Wraz z doskonaleniem ciała – doskonalenie umysłu i ducha” co staje się później jedną z głównych zasad judo. [[Jigoro Kano]] stawia swojej szkole o wiele wyższe cele, różną treść i technikę od starego ju-jutsu.
+{{ :kacprzycki-ewlucja-przepisow:kodokan-1887.jpg?600 |Obraz przedstawiający trening w Kodokanie (około 1887 r.)}}
-Bardzo szybko szkoła Kodokan-Judo zyskuje ogromną popularność w Japonii. Dzięki wielkiemu autorytetowi Jigoro Kano, jego nieprzeciętnym cechom charakteru i osobistej kulturze rozwój judo postępuje żywiołowo.
+Bardzo szybko szkoła Kodokan-Judo zyskuje ogromną popularność w Japonii. Dzięki wielkiemu autorytetowi [[Jigoro Kano]], jego nieprzeciętnym cechom charakteru i osobistej kulturze rozwój judo postępuje żywiołowo.
 Momentem przełomowym dla judo było spotkanie między szkołą Kodokan-Judo a najsłynniejszą, w tamtych czasach, szkołą ju-jutsu Totsuko-Ryu. Spotkanie odbyło się w 1886 roku. Z obydwu stron wystąpiło po 15 zawodników. Spotkanie zakończyło się ogromnym sukcesem Kodokanu. W 13 walkach zwyciężyli zawodnicy Kodokanu a dwie walki zakończyły się remisem (Jasiński i wsp. 1989).
-Od tego momentu następuje szybki rozwój judo w Japonii. W krótkim czasie judo zostaje wprowadzone do wielu szkół różnych stopni i staje się podstawą narodowego systemu wychowania fizycznego w Japonii. Nazwa judo wypiera starą nazwę ju-jutsu. W 1887 roku Jigoro Kano ustala techniki Kodokan-Judo, które są ciągle udoskonalane. Definitywnie ustala je w 1922 roku. W tym samym roku powstaje Kulturalne Stowarzyszenie Kodokanu i ustalone są ruchy społeczne i hasła: „maksymalna skuteczność”, „wzajemne dobro, powszechna korzyść i postęp”(Jasiński i wspólnicy 1989). W 1899 roku ustala przepisy sędziowskie judo sportowego. Dziesięć lat później został członkiem Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego (MKOL), a w 1911 roku – pierwszym prezydentem Federacji Sportu Japonii.
+Od tego momentu następuje szybki rozwój judo w Japonii. W krótkim czasie judo zostaje wprowadzone do wielu szkół różnych stopni i staje się podstawą narodowego systemu wychowania fizycznego w Japonii. Nazwa judo wypiera starą nazwę ju-jutsu. W 1887 roku [[Jigoro Kano]] ustala techniki Kodokan-Judo, które są ciągle udoskonalane. Definitywnie ustala je w 1922 roku. W tym samym roku powstaje Kulturalne Stowarzyszenie Kodokanu i ustalone są ruchy społeczne i hasła: „maksymalna skuteczność”, „wzajemne dobro, powszechna korzyść i postęp”(Jasiński i wspólnicy 1989). W 1899 roku ustala przepisy sędziowskie judo sportowego. Dziesięć lat później został członkiem Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego (MKOL), a w 1911 roku – pierwszym prezydentem Federacji Sportu Japonii.
 Jego pasja i zaangażowanie doprowadziły do stworzenia sztuki walki nawiązującej do najlepszych idei i tradycji samurajów. Wytyczył drogę dla wspaniałego systemu wychowania fizycznego oraz pięknej dyscypliny sportu (Witkowski i wsp. 2009).
@@ Linia 62: / Linia 66: @@
 Kano prawie od samego początku przedstawiał judo jako dyscyplinę sportową, jednak wiele czasu minęło, nim przyznano jej statut wartościowej dyscypliny sportowej o charakterze masowym. Ważnym momentem było uznanie judo jako sport masowy i włączenie go w Japonii w 1911 roku do obowiązkowych zajęć szkolnych. Ale już wcześniej uczniowie Kano rozjechali się w różne strony świata, aby popularyzować nowy sport.
-Sam Jigoro Kano również wiele podróżuje po świecie, w tym kilkakrotnie wizytuje Europę, dając wspaniałe pokazy i odczyty, propagując w ten sposób wartość swojej sztuki – JUDO. Pełni też wiele odpowiedzialnych funkcji państwowych i społecznych w Japonii i poza jej granicami.
+Sam [[Jigoro Kano]] również wiele podróżuje po świecie, w tym kilkakrotnie wizytuje Europę, dając wspaniałe pokazy i odczyty, propagując w ten sposób wartość swojej sztuki – JUDO. Pełni też wiele odpowiedzialnych funkcji państwowych i społecznych w Japonii i poza jej granicami.
 Jako członek MKOL osiągnął w 1935 roku przyznanie Japonii Igrzysk Olimpijskich w Tokio w 1940 roku. Druga wojna światowa zniweczyła te plany. (Witkowski i wsp. 2009).
-Mając 78  lat, profesor Jigoro Kano umiera na statku „Hikawa-Maru” 4 maja 1938 roku wracając z Kairu, z posiedzenia MKOL (Witkowski 1993).
+{{ :kacprzycki-ewlucja-przepisow:kano-demonstruje-techniki.jpg?600 |Mistrz Kano demonstruje techniki judo}}
+Mając 78  lat, profesor [[Jigoro Kano]] umiera na statku „Hikawa-Maru” 4 maja 1938 roku wracając z Kairu, z posiedzenia MKOL (Witkowski 1993).
 Międzynarodowa Federacja Judo (International Judo Federation – IJF) powstała dopiero w 1951 i zrzeszała 13 państw. Pierwsze Mistrzostwa Świata odbyły się w Tokio w maju 1956 roku (wyłącznie w kategorii OPEN i tylko mężczyźni) i wzięło w nich udział 31 zawodników z 21 państw. Później mistrzostwa organizowano w co 3 lata a następnie co 2 lata. Na Igrzyskach Olimpijskich w Tokio w 1964 judo było dyscypliną pokazową. Chcąc dać szansę zawodnikom lżejszym po raz pierwszy wprowadzono na nich kategorie wagowe: do 68 kg, do 80 kg i powyżej 80 kg oraz tradycyjnie w kategorii OPEN. Na stałe do programu igrzysk Judo weszło dopiero na XX Igrzyskach Olimpijskich  w Monachium w 1972r. (Witkowski i wsp. 2009).
@@ Linia 85: / Linia 91: @@
   * OBI (długi pas),
-Zawodnicy walczą na specjalnej macie: TATAMI, ułożonej z twardych materacy o grub. 4 – 5 cm. Walka jest prowadzona przez arbitra przy pomocy dwóch sędziów pomocniczych, siedzących za przeciwległymi rogami pola walki.
+Zawodnicy walczą na specjalnej macie: [[TATAMI]], ułożonej z twardych materacy o grub. 4 – 5 cm. Walka jest prowadzona przez arbitra przy pomocy dwóch sędziów pomocniczych, siedzących za przeciwległymi rogami pola walki.
 Technika i taktyka JUDO opiera się na dwóch podstawowych zasadach: zasadzie JU (zwinności i ustępowaniu), polegającej na doprowadzeniu przeciwnika do sytuacji zachwianej równowagi(pozycji), w której nawet słabszy fizycznie zawodnik  będzie mógł zwyciężyć silniejszego oraz na zasadzie „maksimum skuteczności” polegającej na stosowaniu racjonalnych technicznie rzutów i chwytów.(Pawluk 1981)
-Technika JUDO składa się z rzutów: NAGE-WAZA, polegających na pozbawieniu przeciwnika równowagi i przewróceniu (rzuceniu) go na matę za pomocą rąk, wspomaganych działaniem nóg lub bioder oraz techniki chwytów: KATAME-WAZA, które dzielą się na trzymania: OSAEKOMI-WAZA, dźwignie: KANSETSU-WAZA oraz duszenia: SHIME-WAZA.
+Technika JUDO składa się z rzutów: [[NAGE-WAZA]], polegających na pozbawieniu przeciwnika równowagi i przewróceniu (rzuceniu) go na matę za pomocą rąk, wspomaganych działaniem nóg lub bioder oraz techniki chwytów: [[KATAME-WAZA]], które dzielą się na trzymania: [[OSAEKOMI-WAZA]], dźwignie: [[KANSETSU-WAZA]] oraz duszenia: [[SHIME-WAZA]].
-Istnieje również grupa technik obronnych: ATE- lub ATEMI-WAZA, w której stosowane są uderzenia i kopnięcia oraz obrony przed mieczem, nożem i pistoletem ale technik tych nie stosuje się w walce sportowej w judo.
+Istnieje również grupa technik obronnych: ATE- lub [[ATEMI-WAZA]], w której stosowane są uderzenia i kopnięcia oraz obrony przed mieczem, nożem i pistoletem ale technik tych nie stosuje się w walce sportowej w judo.
 Nazwy  technik JUDO oraz komendy sędziowskie stosowane są w języku japońskim z pisownią angielską.
-Walka JUDO rozpoczyna się komendą arbitra: HAJIME (naprzód, zaczynać)a kończy się komendą: SOREMADE (to już wszystko, koniec walki). Walkę przerywa komenda: MATTE (przerwać). Czas walki (kiedyś ciągły dziś efektywny) w zależności od kategorii wiekowej, rodzaju zawodów, (kiedyś też i fazy zawodów) wynosi od 2 do 5 minut (Kiedyś  walczono bez limitu wiekowego i wagowego. Później wprowadzono ograniczenie od 3 do 20 minut oraz wagi: najpierw 3 potem 5 a dziś obowiązuje 7  kategorii wagowych).
+Walka JUDO rozpoczyna się komendą arbitra: [[HAJIME]] (naprzód, zaczynać)a kończy się komendą: SOREMADE (to już wszystko, koniec walki). Walkę przerywa komenda: [[MATTE]] (przerwać). Czas walki (kiedyś ciągły dziś efektywny) w zależności od kategorii wiekowej, rodzaju zawodów, (kiedyś też i fazy zawodów) wynosi od 2 do 5 minut (Kiedyś  walczono bez limitu wiekowego i wagowego. Później wprowadzono ograniczenie od 3 do 20 minut oraz wagi: najpierw 3 potem 5 a dziś obowiązuje 7  kategorii wagowych).
 Wynik walki oceniany jest na podstawie wartości wykonywanych przez zawodników rzutów i chwytów oraz udzielanych kar za czynności niedozwolone, ogłaszanych przez arbitra i rejestrowanych na tablicy wyników
 umieszczonej obok maty.
-Walka zostaje zakończona po uzyskaniu przez jednego z zawodników punktu: IPPON, który uzyskuje się za:
+Walka zostaje zakończona po uzyskaniu przez jednego z zawodników punktu: [[IPPON]], który uzyskuje się za:
-  * wzorowe wykonanie rzutu (przeciwnik musi upaść z siłą, szybkością i kontrolą na większą część pleców),  * utrzymanie pod kontrolą przeciwnika na plecach lub ich części przez 25 sekund (kiedyś 30 sekund) – techniką trzymania: OSAEKOMI-WAZA,
+  * wzorowe wykonanie rzutu (przeciwnik musi upaść z siłą, szybkością i kontrolą na większą część pleców),  * utrzymanie pod kontrolą przeciwnika na plecach lub ich części przez 25 sekund (kiedyś 30 sekund) – techniką trzymania: [[OSAEKOMI-WAZA]],
-  * zmuszenie przeciwnika do poddania się przez zastosowanie dźwigni: KANSETSU-WAZA, (dźwignia lub próba jej wykonania gdziekolwiek indziej niż na staw łokciowy kończy się dyskwalifikacją: HANSOKU-MAKE),
+  * zmuszenie przeciwnika do poddania się przez zastosowanie dźwigni: [[KANSETSU-WAZA]], (dźwignia lub próba jej wykonania gdziekolwiek indziej niż na staw łokciowy kończy się dyskwalifikacją: [[HANSOKU-MAKE]]),
-  * zmuszenie przeciwnika do poddania się przez zastosowanie duszenia: SHIME-WAZA.
+  * zmuszenie przeciwnika do poddania się przez zastosowanie duszenia: [[SHIME-WAZA]].
-W przypadku trochę mniej doskonałego rzutu  lub trzymania trwającego 20 do 24 sekund (kiedyś 25 do 29 sekund) zawodnik może uzyskać: WAZA-ARI (prawie IPPON). Dwa WAZA-ARI są traktowane jako IPPON i kończą walkę.
+W przypadku trochę mniej doskonałego rzutu  lub trzymania trwającego 20 do 24 sekund (kiedyś 25 do 29 sekund) zawodnik może uzyskać: [[WAZA-ARI]] (prawie IPPON). Dwa WAZA-ARI są traktowane jako IPPON i kończą walkę.
 Po jeszcze mniej skutecznym rzucie, np. rywal upadnie na bok a nie na plecy, lub trzymaniu 15 do 19 sekund (kiedyś 20 do 24 sekund) zawodnik może uzyskać: YUKO (prawie WAZA-ARI).
@@ Linia 247: / Linia 253: @@
   * Wprowadzono jawne sędziowanie, czyli każda oceniona przez sędziów akcja musi być zapisana na tablicy rejestrującej przebieg walki. Wszystkie techniki i przewinienia (IPPON, WAZA-ARI, YUKO, KOKA, HANSOKU-MAKE, KEIKOKU, CHUI, SHIDO) ogłaszane przez arbitra muszą być na nich odnotowane.
+{{ :kacprzycki-ewlucja-przepisow:tablica-wynikow-str14.jpg?200 |}}
   * Ustalono gesty jakimi sędziowie wyrażają swoje opinie.
+{{ :kacprzycki-ewlucja-przepisow:gesty-sedziowskie-01.jpg?400 |}}
+{{ :kacprzycki-ewlucja-przepisow:gesty-sedziowskie-02.jpg?400 |}}
+{{ :kacprzycki-ewlucja-przepisow:gesty-sedziowskie-03.jpg?400 |}}
+{{ :kacprzycki-ewlucja-przepisow:gesty-sedziowskie-04.jpg?400 |}}
   * Zalecono instalowanie zegarów informujących zawodników i publiczność o czasie walki, które powinny pokazywać czas walki zgodny z oficjalnym czasomierzem.	        .
@@ Linia 366: / Linia 381: @@
   * Rzut wykonany z pola walki w przypadku wyjścia UKE poza pole walki w trakcie wykonywania rzutu – jest zaliczany.
   * Przy równoczesnym upadku, gdy niemożliwym jest ocena czyja technika była decydująca takiej akcji się nie zalicza.
-  * Wprowadzono tablice wyników w układzie horyzontalnym
+  * Wprowadzono tablice wyników w układzie horyzontalnym {{ :kacprzycki-ewlucja-przepisow:tablica-wynikow-str24.jpg?400|}}
   * W przypadku walki nie rozstrzygniętej na tablicy wyników arbiter ogłaszając HANTEI musi pokazać swoją opinię. Decyzja musi być pokazana przez całą trójkę sędziów równocześnie.
   * Wyjście poza pole walki należy ukarać karą CHUI, zaś celowe wyjścia lub wypchnięcia należy ukarać KEIKOKU.
   * Walkę kończy sygnał dźwiękowy a nie komenda SOREMADE.
   * Wprowadzono funkcję KIEROWNIKA ZAWODÓW.
-  * Doprecyzowano  wymiary JUDO-G
+  * Doprecyzowano  wymiary JUDO-G {{ :kacprzycki-ewlucja-przepisow:wymiary-judogi.jpg?400|}}
   * Wezwanie lekarza: Wejście lekarza na matę z powodu drugiej (następnej) drobnej, tego samego rodzaju kontuzji tego samego zawodnika jest rejestrowane „krzyżykiem”. (Np. krwotok z nosa – pierwsze wejście lekarza nie jest  rejestrowane, drugie musi być zarejestrowane „krzyżykiem”, trzecie dwoma „krzyżykami”,  a czwarte wejście oznacza przegranie walki).
 W przypadku kontuzji arbiter może zezwolić lekarzowi na tzw. „FREE EGZAMINATION”, co upoważnia lekarza do zbadania.
@@ Linia 437: / Linia 452: @@
+==== Ważniejsze zmiany wprowadzone w 1999 roku: ====
+  * Wprowadzono obowiązkowe niebieskie i białe JUDO-GI na wszystkich ważniejszych zawodach.
+  * Mocniejszy nacisk na eliminowanie negatywnego JUDO.
+  * Czas OSAEKOMI zmniejsza się o 5 sek:
+    * IPPON                   25 sek.
+    * WAZA-ARI 	20 – 24 sek.
+    * YUKO           	15 – 19 sek.
+    * KOKA           	10 – 14 sek.
+  * Stosowanie technik KAMI-BASAMI i WAKI-GATAME jest karane karą HANSOKU-MAKE.
+  * OSAEKOMI jest zaliczane gdy Torii jest w pozycji KESA lub SHIHO i przy spełnieniu pozostałych warunków OSAEKOMI.
+  * Chwyt za nogę bez efektu karany jest SHIDO.
+  * Upadek na bark (nie od przodu) ocenia się na KOKA.
+  * Tendencja do zwracania większej uwagi na tradycyjne KUMI-KATA (uchwyt).
+  * Tendencja do zmniejszenia liczby gestów – np. będzie tylko jeden gest za negatywne JUDO.
+  * Czas walki juniorów i juniorek zmniejsza się do 4 minut.
+  * Zawodnik ukarany HANSOKU-MAKE jest wykluczony z całych zawodów.
+  * Kobiety pod JUDO-GI muszą mieć tylko białe podkoszulki.
+  * Wprowadzono krzesełka dla trenerów przy macie.
+==== Ważniejsze zmiany wprowadzone w 2000 roku: ====
+  * HANSOKU-MAKE udzielone bezpośrednio eliminuje zawodnika z dalszego udziału w zawodach za wyjątkiem kumulowania kar.
+  * Za uchwyt „kieszeniowy” lub „pistoletowy” udziela się kary SHIDO
+  * Jeśli zawodnicy mający uchwyt powstają z NE-WAZA należy przerwać komendą  MATTE.
+  * Komisja EUJ ma prawo korygować ewentualne błędy na macie.
+==== Ważniejsze zmiany wprowadzone w 2001 roku: ====
+  * Rzut do tyłu na KATA-GURUMA, gdy przeciwnik przylega do pleców, jest karane HANSOKU-MAKE
+  * Kołnierz JUDO-GI nie być szerszy niż 5 cm i grubszy niż 1 cm.
+==== Ważniejsze zmiany wprowadzone w 2002 roku: ====
+  * Wprowadzono „GOLDEN SCORE”.  Jeśli walka JUDO zakończyła się remisem (żaden z zawodników nie uzyskał przewagi punktowej), to po komendzie SOREMEDE, zawodnicy poprawiają JUDO-GI i wyzerowane są tablice do rejestracji punktów. Następuje dodatkowa walka o takim samym czasie jak walka poprzednia. Kończy ją jakakolwiek oceniana technika  lub udzielona kara. W dodatkowej walce liczone są wszystkie realne akcje i gdy nie ma przewagi punktowej (po HANTEI) one decydują o zwycięstwie. OSAEKOMI przerywa się po 10 sekundach komendą SOREMADE, gdyż zawodnik uzyskał odpowiednik KOKA.
+  * Za prawidłowość JUDO-GI odpowiada zawodnik. Jeśli sędziowie zauważą, że zawodnik wyszedł do walki w niewłaściwym JUDO-GI przegrywa on walkę przez HANSOKU-MAKE i nie może już dalej walczyć w zawodach.
+  * Doprecyzowano „DIVING” (nurkowanie), że zawodnik jest karany nawet jak głową nie dotknie maty.
+  * Jeśli TORI chwyta za nogawkę i po 2-3 krokach nie osiąga efektu to akcja jest przerywana ale zawodnik nie podlega karze.
+  * Jeśli przy rzucie, np. SOTO-MAKI-KOMI Tori pierwszy dotyka maty poza polem walki a UKE już jest w powietrzu taką akcję należy zaliczyć.
+  * Drugie poprawienie włosów w tej samej walce jest karane karą SHIDO.
+  * Wydawanie niepotrzebnych okrzyków, uwag i wykonywanie obraźliwych dla przeciwnika lub sędziów gestów w czasie walki lub po SOREMADE jest karane HANSOKU-MAKE (dotychczas KEIKOKU).
+  * Jednostronny uchwyt po 3-5 sekundach bez próby ataku jest karany karą SHIDO
+  * Zahaczanie nogą nogi przeciwnika bez intencji rzutu jest interpretowane jako nieprawidłowy uchwyt i karane SHIDO.
+  * Jeśli jest przerwa przed upadkiem na plecy, bok, biodro etc.,  to ocena akcji jest obniżona o jeden stopień.
+  * W interpretacji IPPON, sformułowanie „większa część pleców” oznacza więcej niż 50 % pleców.
+  * Wymiotowanie zawodnika jest traktowane jako KIKEN-GACHI (przegrana przez chorobę).
+  * Zezwala się aby lekarz użył plastra do zakrywania krwawienia u zawodnika.
+==== Ważniejsze zmiany, które nastąpiły po IO w Atenach (2004r.): ====
+  * Kary podzielono na dwie grupy: Dotychczasowe kary na SHIDO (zwrócenie uwagi) i CHUI (ostrzeżenie) zgromadzono w grupie kar, za które udzielane jest SHIDO zaś dotychczasowe kary na Keikoku (napomnienie) i HANSOKU-MAKE (dyskwalifikacja) umieszczono w grupie kar na HANSOKU-MAKE.
+  * Zaczęto ponownie doceniać walkę w NE-WAZA (w parterze),
+  * Przy równowadze punktowej punkty za akcje techniczne zaczęto  oceniać wyżej od punktów zdobytych za kary.
+  * Gdy lekarz udziela pomocy zawodnikowi to asystuje mu tylko arbiter.
+  * Zrezygnowano z tzw. „krzyżyków” a lekarz może wejść na matę tylko dwa razy do tego samego, lekkiego zranienia – przy trzecim wejściu lekarza następuje przegrana przez KIKEN-GACHI.
+  * Jeśli sam zawodnik lub jego trener wezwie lekarza to ten zawodnik przegrywa walkę przez KIKEN-GACHI.
+  * Walki na najważniejszych zawodach zaczęto filmować techniką video, dzięki której sędziowie mogą skorygować ew. błędy.
+==== Ważniejsze zmiany wprowadzone w 2006 roku: ====
+  * Zlikwidowano pas czerwony (strefa niebezpieczna), wprowadzono dwa kolory maty wyraźniej odróżniając pole walki od strefy bezpieczeństwa. Preferowane jest pole walki koloru żółtego a pas bezpieczeństwa koloru niebieskiego (dla potrzeb telewizji).
+  * Jeśli akcja jest przez TORI rozpoczęta na polu walki to, mimo że upadli nawet 2 metry poza polem walki akcją jest zaliczana.
+  * Nie należy zbyt wcześnie przerywać walki na skraju pola walki. Należy poczekać jak się akcja rozwinie i następnie ją ocenić zgodnie z przepisami.
+  * Jeśli UKE jest oboma stopami poza polem walki a TORI chociażby jedną nogą na polu walki i wykonuje akcję to ją należy zaliczyć.
+  * kara za DIVING (nurkowanie) nie wyklucza z turnieju.
+  * UKE nie może być ukarany za DIVING.
+  * Zalecane jest stosowanie gestów tak aby zawodnik wiedział za co mu udzielono kary.
+  * Jest tendencja lekkiego złagodzenia kar.
+==== Ważniejsze zmiany wprowadzone w 2007 roku: ====
+  * Jeśli któryś z zawodników opuści pole walki a akcja rozpoczęta z pola walki  jest kontynuowana to należy ją zaliczyć.
+  * Przy technikach SUTEMI-WAZA jeśli TORI upada poza pole walki a UKE w momencie ataku znajduje się na polu walki to taką akcję należy zaliczyć.
+==== Zmiany po IO w Pekinie (2008r.) /Ważne od 01.01.2009r./ : ====
+. Ocena akcji:
+  * Liczbę ważnych ocen zawężono do YUKO, WAZA-ARI, IPPON.
+  * Zlikwidowano punkty KOKA.
+Wyraźniejsze techniki oceniane na KOKA znajdujące się pomiędzy KOKA/YUKO są obecnie oceniane na YUKO. Chodzi tu o silną i wyraźną technikę z przekonującą (wyraźną) kontrolą TORI. Dotychczasowe techniki spełniające kryteria do oceny na KOKA, tj. upadek UKE na biodro, pośladek, udo lub bark – ocenia się na KINSA  (nie uwidocznione na tablicy punktowej). Czasy  OSAEKOMI-WAZA pozostają bez zmian, gdzie czas OSAEKOMI krótszy niż 15 sekund ocenia się tylko jako KINSA.
+. Sposób karania za zakazane postępowanie:
+  * 1 (pierwsze) SHIDO – ostrzeżenie bez punktów dla przeciwnika,
+  * 2 (drugie) SHIDO – YUKO dla przeciwnika,
+  * 3 (trzecie) SHIDO – WAZA-ARI dla przeciwnika,
+  * 4 (czwarte) SHIDO – HANSOKU-MAKE.
+. Przepis „GOLDEN-SCORE”(o złoty punkt)
+Czas pojedynku „GOLDEN-SCORE” w kategorii wiekowej senior/-ka, junior/-ka obniżono do 3 minut. Pierwsze „wolne” SHIDO nie decyduje o  zwycięstwie w pojedynku.
+. Techniki na skraju pola walki:
+Wszystkie techniki w TACHI-WAZA (stójka) są ważne i mogą być kontynuowane tak długo, dopóki przynajmniej jeden z zawodników dotyka powierzchni pola walki (tak jak dotychczas w NE-WAZA).
+. Techniki innych sportów walki:
+Techniki, które nie należą do technik judo, a są stosowane z innych sportów walki nie są oceniane, ale też nie są karane.
+. Mocniejszy nacisk na negatywne judo takie jak:
+  * umyślne unikanie uchwytu,
+  * celowe przeszkadzanie w złapaniu uchwytu,
+  * pasywna obrona przez  ściąganie przeciwnika w dół,
+  * nadzwyczajna defensywna pozycja,
+  * chwytanie za nogawkę przeciwnika bez ataku oraz fałszywe ataki.
+. Pomiar wymiarów JUDO-GI:
+Wprowadzono nowe, autoryzowane przyrządy miernicze do kontroli  JUDO-GI, zwane SOKUTEIKI.
+==== Zmiany wprowadzone od 01.01.2010 roku: ====
+Wprowadzenie:
+IJF mając na uwadze że: "Judo jest fizycznym i duchowym systemem edukacji" chce bronić fundamentalnych wartości judo i będzie przywiązywać dużą wagę do zachowań, rozwoju, edukacji, fizyczności i pomysłowości atutów judo. Z drugiej strony, IJF chce zmienić zasady sędziowania podczas kwalifikacji do Igrzysk Olimpijskich w Londynie w 2012 roku. Z tego powodu rozpoczęto proces eksperymentu i zdecydowano o nowych zasadach w okresie od 01 stycznia 2010 roku do 31 grudnia 2012 roku. Eksperymentalne przepisy zostały przetestowane w listopadzie i w grudniu 2009 roku  w następujących zawodach: Mistrzostwa Świata Juniorów w Paryżu, Grand Prix of Abu Dhabi, Grand Prix of Qingdao (Chiny), Word Cup of Suwon (Korea) i Big Slam of Tokio (Japonia).”
+**Chwyt poniżej pasa:**
+**Zabroniono pod karą dyskwalifikacji (HANSOKU-MAKE) bezpośrednich ataków lub bloków jedną lub dwoma rękami poniżej pasa przeciwnika!!!**
+Jedynym wyjątkiem bezpośredniego ataku jest atak w sytuacji gdy przeciwnik trzyma  dwoma rękoma po tej samej stronie tzw. (CROSSING GRIP). Oczywiście nie dozwolony jest chwyt bezpośredni poniżej pasa, gdy atakujący sam doprowadził do sytuacji jednostronnego uchwytu rywala przez tzw. „zanurkowanie” pod jego ramieniem.
+Dopuszczono również chwyt poniżej pasa kiedy atak następuje w sekwencji technik, tzn. w kombinacji (RENRAKU-WAZA) oraz atak w kontrataku (KAESHI-WAZA). Dokładnie określono, że aby był dopuszczalny chwyt poniżej pasa  przy kombinacji musi być wyraźnie zaznaczony pierwszy atak zaś przy kontrataku musi być technika rozpoczęta przez przeciwnika.
+Bez kontaktu z ciałem przeciwnika chwyt za nogę (nogi) jest zabroniony!!!
+Karą SHIDO zaczęto karać:
+  * przyjmowanie przesadnie defensywnej postawy,
+  * uchwyt jedną ręką (5 –  8sek. bez ataku), przy powtórzeniu 5 sek.
+  * unikanie uchwytu,
+**System sędziowania:**
+Wprowadzono system „Care” składający się z dwóch kamer umieszczonych po przeciwległych stronach maty, wspomagający sędziów.
+Kontrolę i nadzór systemu ma prowadzić Komisja Sędziowska IJF.
+  * GOLDEN SCORE: Przy GOLDEN SCORE rezultat pierwszej walki pozostaje na tablicy wyników  i jest utrzymany z wyjątkiem czasu, w którym się walka odbywa. Po zakończeniu  walki w GOLDEN SCORE, jeśli żaden z zawodników nie uzyska przewagi, sędziowie podejmą decyzję o zwycięstwie na podstawie pierwszej walki i walki w GOLDEN-SCORE.
+  * Akcje niezgodne z duchem walki judo: Jakiekolwiek działanie sprzeczne z duchem walki w judo może zostać ukarane przez bezpośrednie HANSOKU-MAKE w każdym momencie walki.
+===== Rozdział IV - Podsumowanie =====
+III Mistrzostwa Świata w Judo rozegrane w 1961 roku w Paryżu wygrał nieoczekiwanie 27-letni olbrzym (198 cm wzrostu i 118 kg wagi) z Utrechtu Holender Anton Geesink, pokonując po drodze 3 japończyków: Sone, Kogę i Kaminagę. Była to wówczas ogromna sensacja. Przecież do tej pory zwyciężali tylko japończycy. Wcześniej teoretycy judo zawsze uważali, że w judo ciężar i siła nie odgrywają decydującej roli, że najważniejszą jest technika, która pozwala zwyciężać silniejszych i cięższych. Były to ostatnie mistrzostwa rozegrane bez kategorii wagowych.
+Na Igrzyskach Olimpijskich w Tokio w 1964 roku, które równocześnie były Mistrzostwami Świata w JUDO rozegrano zawody w trzech kategoriach wagowych: do 68 kg, do 80 kg, powyżej 80 kg oraz najbardziej prestiżową kategorię OPEN. Na kolejnych IO w 1972 w Monachium już było 5 kategorii wagowych  a po IO w 1976 w Montrealu wprowadzono 7 kategorii wagowych.
+Mimo, że japończycy bardzo mocno sprzeciwiali się jakimkolwiek modyfikacjom fali zmian już nie dało się zatrzymać. Nie były to transformacje radykalne. Raczej metodą „drobnych kroczków” starano się przystosowywać JUDO jako sport  do przeobrażeń i wymogów jakie następowały we współczesnym świecie.
+Najwięcej innowacji starano się zazwyczaj wprowadzić po każdych igrzyskach olimpijskich.
+Dotychczas walki JUDO odbywały się na macie TATAMI układanej z  tradycyjnych materacy wykonanych z twardej, mocno sprasowanej słomy ryżowej przeszytych gęsto bardzo mocnymi nićmi.  Współczesna TATAMI składa się z materacy produkowanych z pianki poliuretanowej o specjalnej gęstości i twardości. Są z wierzchu pokryte winylem o strukturze słomy ryżowej a pod spodem zabezpieczone specjalną tkaniną antypoślizgową. Pole walki i pas bezpieczeństwa różnią się kolorami. Zazwyczaj jest to kolor żółty i niebieski.
+Ubiór do walki JUDO (JUDO-GI) nie uległ większy zmianom. Nadal składa się z bluzy (Keiko-g)i, spodni (ZUBON) i pasa (OBI). Za to bardzo dokładnie określono z jakiego materiału ma być uszyty, jak długie i szerokie mają być rękawy i nogawki, jak długa musi być bluza, jak gruby i szeroki jej kołnierz, jak głęboko muszą zachodzić na siebie poły bluzy oraz jak długie mają być końce pasa. Ideą jest stworzenie równych warunków walki sportowej dla obu zawodników. Największą jednak „rewolucją” było wprowadzenie kolorowych JUDO-GI wbrew ogromnemu oporowi japończyków, dla których biel symbolizuje czystość. Jednak niebieski i biały kolor nawet z daleka jest wyraźnie rozróżniany a i sędziom jest dużo łatwiej ocenić komu przyznać akcję.
+Wprowadzenie w 1974 roku tzw. „jawnego sędziowania” przez  zastosowanie tablic punktowych sprawiło, walka stała się bardziej czytelna dla samych zawodników jak i dla widzów. Tablice też uległy przemianom. Z „pionowej” zmieniły się w „horyzontalną” co jeszcze  bardziej stało się czytelne dla widzów. Na tablicy tej np. jedno WAZA-ARI dla białego jest pokazane jako 10 a 3 YUKO dla niebieskiego jako 3, (IPPON jest przedstawiane jako 100). W ten sposób chciano przedstawić zwykłemu widzowi że jedna akcja oceniona wyżej ma większą wartość niż jakakolwiek liczba akcji ocenionych niżej. Dziś tablice punktowe są wyświetlane na dużych monitorach gdzie w bardzo czytelny sposób jest rejestrowany przebieg walki, pokazując zawodnikom i widzom aktualny czas walki, czas trzymania, zdobyte punkty, kary. Podane są również nazwiska zawodników oraz kraj pochodzenia.
+Ważniejsze zmiany w samych przepisach walki starałem się sukcesywnie przedstawić w rozdziale III niniejszego opracowania. Niemniej warto zauważyć, że szczególnie w ostatnich latach jest ogromna tendencja i chęć powrotu do „klasycznego judo”.
+Ogromnym krokiem naprzód jest przepis, że jakikolwiek chwyt poniżej pasa przeciwnika jest karany HANSOKU-MAKE (dyskwalifikacja). Co prawda kilka technik takich jak: KATA-GURUMA, SUKUI-NAGE, KUCHIKI-TAOSHI, KIBISU-GAESHI, zostało wyeliminowanych ale już w zawodach widać powrót do wspaniałych, klasycznych technik JUDO.
+Ostatnimi laty większość zawodników walczyło w bardzo obniżonej pozycji starając się chwytami za nogi wyprzedzać atak przeciwnika. Pozycja obronna zubożała JUDO i stawało się ono mniej widowiskowe. Zaczęto stosować techniki zapaśnicze lub podobne i sama walka coraz mniej przypominała JUDO. Zgodnie z aktualnymi przepisami ten sposób walki po prostu się nie opłaca.
+Doskonałą zmianą  na lepsze jest przepis określający kiedy zawodnicy znajdują się na polu walki a kiedy już nie. JUDO jest sportem bardzo dynamicznym i linia dzieląca pole walki i pas bezpieczeństwa nie może zatrzymać pięknej akcji wypracowanej na polu walki. Dziś takie akcje są już zaliczane. Dotyczy to zarówno bezpośredniego ataku jak i kontrataku gdzie kontratakujący przebywający poza polem walki może wygrać przez IPPON.
+Wprowadzenie GOLDEN-SCORE dało zawodnikom dodatkową szansę na rozstrzygnięcie między sobą kto rzeczywiście jest lepiej przygotowany do tych zawodów.
+Wprowadzono system obserwacji „CARE” wspomagający pracę sędziów techniką wideo. Przedstawiciel Komisji Sędziowskiej (w Polsce Sędzia Klasyfikator), mając do dyspozycji kamerę wideo może dokonywać korektę ewentualnych błędów sędziowskich. System ten często pozwala przekonać sędziów i trenerów czy właściwie ocenili akcję.
+Precyzyjne określenie roli lekarza na zawodach spowodowało to, że zawodnik słabiej przygotowany do zawodów nie może liczyć na dodatkową przerwę w walce.
+Zmieniały się nie tylko przepisy walki czy sprzęt. Zmieniały się systemy rozgrywania zawodów, systemy rankingowania i kwalifikacji do najważniejszych imprez.
+Zmienił się system szkolenia sędziów. Położono ogromny nacisk na odpowiednie  wyszkolenie sędziów, na unifikację poziomu sędziów we wszystkich krajach. W odpowiednio przygotowanych materiałach filmowych Komisja Sędziowska IJF co roku przedstawia wzorcowe oceny poszczególnych akcji JUDO z uwzględnieniem zmian w przepisach walki. Dostępne one są również dla trenerów co w konsekwencji prowadzi do właściwego szkolenia i ujednolicenia oceny akcji technicznych.
+Wszystkie te i inne zmiany mają na celu propagowanie sportu judo i przybliżenie jej szerokim rzeszom. JUDO musi być jak najbardziej czytelne dla wszystkich. Właściwy przekaz zawodów w telewizji na pewno pomoże osiągnąć ten cel.
+Jeszcze sporo pracy przed nami aby szczytne idee profesora JIGORO KANO
+mogły trafiać do jak największej rzeszy młodych ludzi gdyż JUDO jest nie tylko sportem ale jest, co najważniejsze, wspaniałym systemem wychowawczym.
+//Stanisław Kacprzycki//
+===== Bibliografia: =====
+  - „Contest Rules of the International Judo Federation”, IJF 1983.
+  - „History of judo” – Judo magazine of the Kodokan -  IJF 1962 Tyszkowski S. (przekład), wstęp Adam M. 1996 Warszawa.
+  - Jasiński M., Sławski J., Janiszewski R. „Program Szkolenia PZ Judo”, 1989 Warszawa.
+  -  Kobayashi K., Sharp H.E. „Sportowe Judo” Budo Sport, 1998 Warszawa.
+  -  Notatki własne – Garncarz Cz., 1978 – 2010.
+  -  Notatki własne – Kacprzycki S., 1968 – 2011.
+  -  Notatki własne – Motrycz Z., 1970.
+  -  Notatki własne – Srebro M., 1983 – 2010.
+  -  Notatki własne – Stępniak W., 1982 – 1994.
+  - Witkowski K., Maśliński J., Kubacki R. „Kompendium Judo” tom 1, 2009 Wrocław.
+  -  Pawluk J. „Teoria Judo”, Polski Związek Judo, 1960 Warszawa.
+  -  Pawluk J. „Trening sportowy w judo”, PKOL, 1967 Warszawa.
+  -  Pawluk J. „Judo sportowe” Wyd. 3, Sit, 1988  Warszawa.
+  -  „Przepisy Walki Judo” Polski Związek Judo, 1970 Warszawa.
+  -  „Przepisy Walki” Polski Związek Judo, Warszawa 1974.
+  -  „Przepisy Walki Światowej Federacji Judo z komentarzami”, 1978 Warszawa.
+  -  „Przepisy Walki Światowej Federacji Judo” – tłumaczenie z 1983r z aneksem  1984r, 1985 Wrocław.
+  -  „Przepisy Walki Międzynarodowej Federacji Judo”, Polski Związek Judo, 1991 Warszawa.
+  - „Przepisy Walki 1998” – tłumaczenie z oficjalnego wydania IJF, 1998 Warszawa.
+  -  „Przepisy Walki Międzynarodowej Federacji Judo”, PZ Judo 2004  Warszawa.
+  -  Tokarski S. „Ruchowe Formy Ekspresji Filozofii Wschodu”, 1989 Szczecin.
+  - „Zmiany w Przepisach walki judo” – komunikat nr 1/91 PZ Judo, 1990 Warszawa
+  -  „Zmiany do Przepisów Walki” – komunikat nr 1/94 PZ Judo, 1994 Warszawa