Opublikowano za zgodą autora: Stanisław Kacprzycki
„Konfrontacja sportowców w obrębie poszczególnych dyscyplin i konkurencji i w ramach ustalonych reguł – czyli walka sportowa jest esencją sportu”
Każda dyscyplina sportowa obwarowana jest szczegółowymi przepisami, które wraz z rozwojem cywilizacji podlegają modyfikacji. Jednak tradycja kulturowa i historyczna na której opierają się przepisy większości dyscyplin sportowych nie może całkowicie przeciwstawić się dynamicznym zmianom w otaczającym nas świecie.
Świetnym przykładem jest ewolucja zmian przepisów walki sportowej judo.
Filozofia JUDO zbudowana na podstawie religii: buddyjskiej, konfucjanizmu i shintoizmu, która łączy je harmonijnie z dziedzictwem wielowiekowej tradycji technik walki uprawianych przez walecznych samurajów (Adam 1996). Trzeba przyznać, że zachowuje swoją autonomię i dość skutecznie opiera się różnym próbom zmian przez blisko 130 lat od powstania JUDO.
Dynamiczny rozwój JUDO nastąpił po drugiej wojnie światowej. Kiedy zaś JUDO stało się dyscypliną olimpijską (1964) prawie wszystkie kraje o różnych, przecież religiach i filozofiach zainteresowały się tym sportem.
Musiała więc nastąpić unifikacja przepisów walki, chociaż następuje to bardzo powoli. Sukcesywnie wprowadzano zmiany: nowe kategorie wagowe, judo kobiet, modyfikowano sprzęt.
Aby JUDO było bardziej „czytelne” dla widza starano się uprościć przepisy. Wprowadzono kolorowe judo-gi. Tzw. „jawne sędziowanie” na bieżąco informuje o przebiegu walki. Przy sędziowaniu zaczęto korzystać z kamer video co pozwala na unikanie pomyłek sędziowskich.
Wraz ze wzrostem popularności JUDO ogromnie wzrosła liczba pretendentów do medali. Pojawiły się nowe techniki i nowe rozwiązania taktyczne.
Za rozwojem tym musiały nadążyć zmiany w przepisach samej walki JUDO.
Judo wywodzi się z japońskich sztuk walki wręcz, które powstało w dawnej Japonii – kraju silnie sfeudalizowanym, zamkniętym na świat, w którym uprzywilejowana klasa wojowników zwanych samurajami poświęcała życie w doskonaleniu sztuki wojennej oraz służbie swemu panu. W tym okresie istniało wiele szkół walki specjalizujących się w różnych stylach i formach walki za pomocą broni takich jak miecze i noże, dzidy i kije, łuki i strzały. Gdy samuraj tracił broń w walce musiał umieć posługiwać się własnym ciałem, walcząc samymi rękoma i. nogami. Użycie tych środków wymagało długoletniej nauki i praktyki w połączeniu z wyuczoną i często graniczącą ze śmiercią zręcznością. Sekrety szkół sztuk wojennych były pilnie strzeżone a ich nauczyciele (mistrzowie) cieszyli się ogromnym szacunkiem i poważaniem (Kobayshi i Sharp 1998).
Po upadku szogunatu Tokugawa (1576 – 1867) odrestaurowane zostało Cesarstwo. W 1876 Cesarz zakazał noszenie mieczy samurajskich. Spowodowało to ogromną zmianę w rodzajach broni i metodach walki. Wiele szkół uległo rozwiązaniu a znane sztuki walki zaczęły stopniowo zanikać. Wielcy mistrzowie ju-jutsu utracili soje wysokie pozycje społeczne i znaczenie. Społeczeństwo nadal jednak pamiętało i wysoko ceniło wszystko co związane było z etosem wojowników. Filozofia samurajów, ich kodeks honorowy, zbiór wartości i reguł postępowania (odwaga i honor, lojalność i prawość, pogarda dla dóbr materialnych, poszukiwanie drogi do osiągnięcia mistrzostwa w sztukach walki) budziły szacunek u zwykłych ludzi (Witkowski i wsp. 2009).
Człowiekiem, który postanowił ożywić stare metody sztuki walki i uratować je przed całkowitym zapomnieniem był JIGORO KANO (1860 – 1938). Urodził się 7 października 1860 w Mikage, niedaleko Kobe, jako trzeci syn Jirosaku Mareshiba Kano, związanego z rządem wojskowym (szogunatem). Ponieważ był drobny i delikatny nazywano go „mały Nobunosuke”(słynny wojownik, który choć niezbyt wysoki, to jednak swoją odwagą zapewnił cesarzowi tron). Rodzina, dobrze sytuowana, była znana w Mikage z produkcji sake. W 1873 roku został uczniem prywatnej szkoły brytyjskiej w Tokio gdzie, ze względu na doskonałe wyniki w nauce uważano go za cudowne dziecko (Adam 1996). Był człowiekiem niewielkiego wzrostu (ok. 155 cm) i małej wagi (ok. 50 kg) a przy tym zbyt dumnym aby znosić upokorzenia od silniejszych kolegów postanowił nauczyć się bronić. Już jako student literatury tokijskiego Uniwersytetu Cesarskiego pod koniec lat 70-tych XIX wieku rozpoczął poszukiwania i studiował zanikające sztuki walki u starych nauczycieli. Zaczął u Teisonuke Yagi i Hachinosuke Fukuda ze słynnej szkoły Tenshin-Shinyo-Ryu. Gdy w 1879 roku Fukuda zmarł Kano przejął jego rękopisy i kontynuował ćwiczenia u Masatomo ISO, uważanego wówczas za jednego z najlepszych techników ju-jutsu. Już wtedy Kano stawał się wzorcem dla innych studentów. Iso zmarł w 1881 roku więc Kano przeniósł się do mistrza Tsunetoshi Iikubo ze szkoły Kito-Ryu. Jigoro Kano wykupywał z księgarni różne zapiski dotyczące ju-jutsu. W 1882 roku, pieniądze zarobione za przetłumaczenie z angielskiego na japoński „Traktatu o etyce” Kano poświęcił na wybudowanie DOJO (miejsce poszukiwania drogi), o powierzchni dwunastu tatami (wymiary tatami: 188 x 94 x 6 cm). Znalazł na nie miejsce w kącie starej świątyni Eishoji. Był już profesorem na Wydziale Ekonomii Politycznej Uniwersytetu Gakushuin a w buddyjskiej świątyni Eishoji prowadził prywatne kursy angielskiego i z ekonomii politycznej. Po nauce studenci w dojo ćwiczyli ju-jutsu razem ze swym profesorem Kano. Z czasem coraz bardziej uświadamiali sobie, że profesor Kano traktuje ćwiczenia bardzo poważnie a nie jak zwykłe hobby.
Jigoro Kano posiadł już ogromną wiedzę teoretyczną i praktyczną z ju-jutsu. Usystematyzował i ulepszył chwyty starego ju-jutsu dokładając do nich wiele własnych przemyśleń. Usunął z ju-jutsu elementy mogące zagrażać życiu i zdrowiu ćwiczących, a zarazem wprowadził w to miejsce wiele nowych technik, stworzonych przez siebie i nadał im taką formę, w jakiej obecnie są uprawiane na całym świecie.
Nowa sztuka walki wyrosła więc nie tylko z osobistych doświadczeń jej twórcy i choć opierała się na fundamentach i kilku najwybitniejszych metodach ju-jutsu, stanowiła formę budo. Pojmowana jako filozofia i praktyka dawnych systemów walki w postaci złagodzonej, służącej zdrowiu i kultywacji wzorców najszlachetniejszej części samurajskiej klasy, miała być tradycją żywą, rodzajem powinności obywatelskiej. Wizja Kano czyniła z dawnych sekretów sposób na życie – nie elitarny, ale dostępny wszystkim. Tylko w tym widział on możliwość ratowania bojowej wiedzy dawnego typu, doceniając w połni jej wartości pedagogiczne, etyczne i poznawcze (Tokarski 1989).
W 1882 roku Jigoro Kano założył szkołę i nazwał ją KODOKAN-JUDO (w odróżnieniu od istniejącej już szkoły ju-jutsu noszącą nazwę JUDO).
W szkole tej zaczął nauczać własnego systemu kształtowania człowieka opartego na trzech głównych celach:
Uczniowie Kano zaczęli podziwiać i rozumieć filozofię judo. Z czasem wielu z nich stało się znanymi nauczycielami judo.
Ogromną zasługą Jigoro Kano jest nie tylko opracowanie nowego systemu kultury fizycznej ale także wprowadzenie pojęcia: „Wraz z doskonaleniem ciała – doskonalenie umysłu i ducha” co staje się później jedną z głównych zasad judo. Jigoro Kano stawia swojej szkole o wiele wyższe cele, różną treść i technikę od starego ju-jutsu.
Bardzo szybko szkoła Kodokan-Judo zyskuje ogromną popularność w Japonii. Dzięki wielkiemu autorytetowi Jigoro Kano, jego nieprzeciętnym cechom charakteru i osobistej kulturze rozwój judo postępuje żywiołowo.
Momentem przełomowym dla judo było spotkanie między szkołą Kodokan-Judo a najsłynniejszą, w tamtych czasach, szkołą ju-jutsu Totsuko-Ryu. Spotkanie odbyło się w 1886 roku. Z obydwu stron wystąpiło po 15 zawodników. Spotkanie zakończyło się ogromnym sukcesem Kodokanu. W 13 walkach zwyciężyli zawodnicy Kodokanu a dwie walki zakończyły się remisem (Jasiński i wsp. 1989).
Od tego momentu następuje szybki rozwój judo w Japonii. W krótkim czasie judo zostaje wprowadzone do wielu szkół różnych stopni i staje się podstawą narodowego systemu wychowania fizycznego w Japonii. Nazwa judo wypiera starą nazwę ju-jutsu. W 1887 roku Jigoro Kano ustala techniki Kodokan-Judo, które są ciągle udoskonalane. Definitywnie ustala je w 1922 roku. W tym samym roku powstaje Kulturalne Stowarzyszenie Kodokanu i ustalone są ruchy społeczne i hasła: „maksymalna skuteczność”, „wzajemne dobro, powszechna korzyść i postęp”(Jasiński i wspólnicy 1989). W 1899 roku ustala przepisy sędziowskie judo sportowego. Dziesięć lat później został członkiem Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego (MKOL), a w 1911 roku – pierwszym prezydentem Federacji Sportu Japonii.
Jego pasja i zaangażowanie doprowadziły do stworzenia sztuki walki nawiązującej do najlepszych idei i tradycji samurajów. Wytyczył drogę dla wspaniałego systemu wychowania fizycznego oraz pięknej dyscypliny sportu (Witkowski i wsp. 2009).
Kano prawie od samego początku przedstawiał judo jako dyscyplinę sportową, jednak wiele czasu minęło, nim przyznano jej statut wartościowej dyscypliny sportowej o charakterze masowym. Ważnym momentem było uznanie judo jako sport masowy i włączenie go w Japonii w 1911 roku do obowiązkowych zajęć szkolnych. Ale już wcześniej uczniowie Kano rozjechali się w różne strony świata, aby popularyzować nowy sport.
Sam Jigoro Kano również wiele podróżuje po świecie, w tym kilkakrotnie wizytuje Europę, dając wspaniałe pokazy i odczyty, propagując w ten sposób wartość swojej sztuki – JUDO. Pełni też wiele odpowiedzialnych funkcji państwowych i społecznych w Japonii i poza jej granicami.
Jako członek MKOL osiągnął w 1935 roku przyznanie Japonii Igrzysk Olimpijskich w Tokio w 1940 roku. Druga wojna światowa zniweczyła te plany. (Witkowski i wsp. 2009).
Mając 78 lat, profesor Jigoro Kano umiera na statku „Hikawa-Maru” 4 maja 1938 roku wracając z Kairu, z posiedzenia MKOL (Witkowski 1993).
Międzynarodowa Federacja Judo (International Judo Federation – IJF) powstała dopiero w 1951 i zrzeszała 13 państw. Pierwsze Mistrzostwa Świata odbyły się w Tokio w maju 1956 roku (wyłącznie w kategorii OPEN i tylko mężczyźni) i wzięło w nich udział 31 zawodników z 21 państw. Później mistrzostwa organizowano w co 3 lata a następnie co 2 lata. Na Igrzyskach Olimpijskich w Tokio w 1964 judo było dyscypliną pokazową. Chcąc dać szansę zawodnikom lżejszym po raz pierwszy wprowadzono na nich kategorie wagowe: do 68 kg, do 80 kg i powyżej 80 kg oraz tradycyjnie w kategorii OPEN. Na stałe do programu igrzysk Judo weszło dopiero na XX Igrzyskach Olimpijskich w Monachium w 1972r. (Witkowski i wsp. 2009).
Już na Igrzyska Olimpijskie w Tokio ustalono, że drugie WAZA-ARI to IPPON, określono pole walki i systemy rozgrywania zawodów określono, że walkę prowadzi trzech sędziów, określono strój sędziowski oraz ich gesty.
Zespół pod przewodnictwem japończyka Kawamura Teizo przygotował projekt zmian przepisów na podstawie wniosków po Mistrzostwach Świata w 1956, 1958, 1961 i IO w 1964. Wprowadzano je na Kongresach IJF w Rio de Janeiro w 1965 roku oraz w Salt Lake City w 1967 roku. Były to nowe oceny IJF dotyczące IPPON, WAZA-ARI, WAZA-ARI NI CHIKAI WAZA (później YUKO), KINSA (później KOKA). Wprowadzono nowe kategorie wagowe: do 63 kg., do 70 kg., do 80 kg., do 93kg. i powyżej 93kg.
JUDO jest rodzajem walki, rozgrywanej pomiędzy dwoma zawodnikami zwanymi JUDOKA ubranymi w specjalny ubiór: JUDO-GI, uszyty z mocnego, miękkiego materiału. Judo-gi składa się z:
Zawodnicy walczą na specjalnej macie: TATAMI, ułożonej z twardych materacy o grub. 4 – 5 cm. Walka jest prowadzona przez arbitra przy pomocy dwóch sędziów pomocniczych, siedzących za przeciwległymi rogami pola walki.
Technika i taktyka JUDO opiera się na dwóch podstawowych zasadach: zasadzie JU (zwinności i ustępowaniu), polegającej na doprowadzeniu przeciwnika do sytuacji zachwianej równowagi(pozycji), w której nawet słabszy fizycznie zawodnik będzie mógł zwyciężyć silniejszego oraz na zasadzie „maksimum skuteczności” polegającej na stosowaniu racjonalnych technicznie rzutów i chwytów.(Pawluk 1981)
Technika JUDO składa się z rzutów: NAGE-WAZA, polegających na pozbawieniu przeciwnika równowagi i przewróceniu (rzuceniu) go na matę za pomocą rąk, wspomaganych działaniem nóg lub bioder oraz techniki chwytów: KATAME-WAZA, które dzielą się na trzymania: OSAEKOMI-WAZA, dźwignie: KANSETSU-WAZA oraz duszenia: SHIME-WAZA.
Istnieje również grupa technik obronnych: ATE- lub ATEMI-WAZA, w której stosowane są uderzenia i kopnięcia oraz obrony przed mieczem, nożem i pistoletem ale technik tych nie stosuje się w walce sportowej w judo.
Nazwy technik JUDO oraz komendy sędziowskie stosowane są w języku japońskim z pisownią angielską.
Walka JUDO rozpoczyna się komendą arbitra: HAJIME (naprzód, zaczynać)a kończy się komendą: SOREMADE (to już wszystko, koniec walki). Walkę przerywa komenda: MATTE (przerwać). Czas walki (kiedyś ciągły dziś efektywny) w zależności od kategorii wiekowej, rodzaju zawodów, (kiedyś też i fazy zawodów) wynosi od 2 do 5 minut (Kiedyś walczono bez limitu wiekowego i wagowego. Później wprowadzono ograniczenie od 3 do 20 minut oraz wagi: najpierw 3 potem 5 a dziś obowiązuje 7 kategorii wagowych).
Wynik walki oceniany jest na podstawie wartości wykonywanych przez zawodników rzutów i chwytów oraz udzielanych kar za czynności niedozwolone, ogłaszanych przez arbitra i rejestrowanych na tablicy wyników umieszczonej obok maty.
Walka zostaje zakończona po uzyskaniu przez jednego z zawodników punktu: IPPON, który uzyskuje się za:
W przypadku trochę mniej doskonałego rzutu lub trzymania trwającego 20 do 24 sekund (kiedyś 25 do 29 sekund) zawodnik może uzyskać: WAZA-ARI (prawie IPPON). Dwa WAZA-ARI są traktowane jako IPPON i kończą walkę.
Po jeszcze mniej skutecznym rzucie, np. rywal upadnie na bok a nie na plecy, lub trzymaniu 15 do 19 sekund (kiedyś 20 do 24 sekund) zawodnik może uzyskać: YUKO (prawie WAZA-ARI).
W wypadku słabej skuteczności rzutu, np. przeciwnik upadnie tylko na biodra, lub utrzymaniu 10 do 14 sekund, zawodnik mógł uzyskać KOKA (prawie YUKO). Uwaga: KOKA aktualnie nie jest oceniane jako akcja punktowa (od 1.01.2009r).
Za czynności niedozwolone w walce JUDO, takie jak unikanie walki, fałszywe ataki, nieprawidłowy uchwyt: KUMI-KATA, opuszczanie pola walki, itp. lub działanie w sposób zagrażający bezpieczeństwu przeciwnika (czyny zabronione są bardzo szczegółowo ujęte w przepisach walki) arbiter, w zależności od rangi przewinienia, udziela kar:
Za każdą z kar przeciwnik otrzymuje odpowiednią ilość punktów.
Jeśli upłynął czas walki a żaden z zawodników nie uzyskał przewagi punktowej (na tablicy wyników jest równowaga) to arbiter wydaje komendę: HANTEI i równocześnie z sędziami bocznymi wskazują kto ich zdaniem wygrał w tej walce. Następnie arbiter zgodnie z zasadą: ”większości trzech” wskazuje zwycięzcę walki. (Aktualnie obowiązuje dogrywka: GOLDEN SCORE i jeśli ona nie przyniesie rozstrzygnięcia to następuje komenda: HANTEI).
W zawodach drużynowych dopuszczalne są remisy: HIKI-WAKE.
- skrót najważniejszych punktów:
Walka judo odbywa się na macie o wymiarach minimum 14 x 14 m i maksimum 16 x 16 m i powinna być pokryta „TATAMI” lub innym materiałem wykonanym z podobnego tworzywa.
„Powierzchnia walki” na macie jest podzielona na dwie strefy przez czerwony pas szerokości około 7 cm, umocowanym do maty równolegle do jej czterech krawędzi. Strefa zawarta wewnątrz, (o wymiarach minimum 9 x 9 m i maksimum 10 x 10 m), wliczając w to pas rozdzielający, nazywa się „polem walki”. Strefa otaczająca pole walki nazywa się „powierzchnią bezpieczeństwa”.
W czasie walki mata musi być umieszczona na elastycznej platformie. Dopuszcza się aby sąsiadujące maty miały jedną wspólną powierzchnię bezpieczeństwa.
Zawodnicy judo ubrani są w JUDO-GI przepasane przepisowym pasem, według stopnia zaawansowania. Oprócz tego zawodnicy przepasani są wstążką, gdzie pierwszy wyczytany zakłada czerwoną a drugi białą wstążkę. JUDO-GI powinno odpowiadać następującym wymaganiom:
Zawodnicy walczą na polu walki. Jakakolwiek technika judo, wykonana poza polem walki przez jednego lub obu zawodników, jest nieważna.
Zawodnik zostaje uznany za pozostającego poza obrębem pola walki, gdy np. wykonuje SUTEMI-WAZA albo NE-WAZA, a więcej niż połowa jego ciała znajduje się poza polem walki. Jeżeli jednak zawodnik rzuca swojego przeciwnika poza pole walki, ale sam pozostaje wewnątrz tego pola tak długo, aż efekt techniki jest wyraźnie widoczny, wtedy jest ona uznawana za ważną.
Przy technikach takich jak o-uchi gari lub ko-uchi gari stopa lub noga atakującego może opuścić pole walki o ile atakujący nie przeniósł na nią swojego ciężaru w momencie gdy znajdowała się nad polem bezpieczeństwa.
Czas trwania walki jest ustalony i nie może być krótszy niż 3 minuty oraz dłuższy niż 20 minut. Jednak, w pewnych określonych warunkach może być przedłużony. Walkę rozpoczyna komenda: HAJIME (zaczynać), przerywa: MATTE (chwilowo przerwać), wstrzymuje: SONO-MAMA (nie ruszać się) i kończy: SORE-MADE (koniec walki). Czas jest ciągły tzn. komenda MATTE nie zatrzymuje czasu walki. Gdy następuje dłuższa przerwa, np. poprawienie judo-gi lub interwencja lekarza to arbiter ogłasza JIKAN (czas) - wtedy czas przerwy nie jest liczony do czasu walki.
Walka kończy się bezpośrednio po tym gdy jeden z zawodników uzyskał IPPON, lub drugie WAZA-ARI, albo upłynął czas walki. Wtedy zwycięża zawodnik, który uzyskał wyższą wartość punktową przez YUSEI-GACHI (przewaga techniczna).
IPPON (punkt) jest przyznawane w następujących przypadkach:
WAZA-ARI (niepełny punkt) jest przyznawany w następujących przypadkach:
YUSEI-GACHI (przewaga techniczna), Zwycięstwo przyznawana jest w następujących przypadkach:
SOGO-GACHI (zwycięstwo złożone) gdy jeden zawodnik uzyskał WAZA-ARI a jego przeciwnik otrzymał karę: KEIKOKU, lub odwrotnie.
FUSEN-GACHI (zwycięstwo przez walkower) przyznawane jest zawodnikowi, którego przeciwnik wycofał się podczas walki.
Punkty pomocnicze:
W zasadzie w każdej sytuacji w NE-WAZA, kiedy arbiter uważa, że zawodnicy przesuwają się poza pole walki po komendzie SONO-MAMA należy ich przeciągnąć (przy przeciąganiu zawodników pomagają sędziowie boczni) do środka maty gdzie po ustaleniu pierwotnej pozycji arbiter ogłasza YOSHI (kontynuować). Podobnie arbiter może postąpić w TACHI-WAZA.
Ustalono gesty sędziowskie takie jak: IPPON, WAZA-ARI, OSAEKOMI (rozpoczęcie trzymania, TOKETA (wyjście z trzymania), technika nieważna, HIKI-WAKE (remis), JIKAN (czas).
Ustalono jakie czynności są w walce są zabronione i odpowiednio od rangi przewinienia arbiter ogłasza karę: SHIDO (zwrócenie uwagi), CHUI (ostrzeżenie), KEIKOKU (napomnienie) lub HANSOKU-MAKE (dyskwalifikacja). Powtórzenie jakiegokolwiek przewinienia powoduję karę o jeden stopień wyższą.
Winny zranienia przegrywa walkę przez KIKEN-GACHI, a jeśli nie można ustalić winnego ogłasza się HIKI-WAKE (remis). Zawodnik, który zachoruje podczas walki przegrywa walkę. Gdy w czasie walki zaistnieje wypadek spowodowany czynnikami zewnętrznymi orzeka się HIKI-WAKE.
Wprowadzono nowe kategorie wagowe seniorów: - 63 kg, -70 kg, - 80 kg, - 93 kg, +93 kg,
Punktacja walki judo:
Celowe wyjście lub wypychanie poza pole walki jest karane karą KEIKOKU.
Gdy kara KEIKOKU lub HANSOKU-MAKE jest udzielana gdy obaj zawodnicy muszą być w pozycji klęcznej na miejscach, w których rozpoczęli walkę. (nie dotyczy to sytuacji OSAEKOMI – wtedy jest stosowana komenda: SONO-MAMA (bezruch) i udziela się karę zawodnikowi, który jest trzymany. Trzymający zawodnik zasługujący na karę w sytuacji OSAE-KOMI traci trzymanie i otrzymuje należną karę w pozycji stojącej.
Wprowadzono nowy gest za nierealne ataki tzw. FALSE ATTACK (sędzia wyciąga otwarte dłonie w przód następnie zaciśnięte pięści ściąga w dół).
(jako dyscyplina pokazowa a od kolejnych weszło na stałe do programu Igrzysk)
W przypadku kontuzji arbiter może zezwolić lekarzowi na tzw. „FREE EGZAMINATION”, co upoważnia lekarza do zbadania.
1. Ocena akcji:
Wyraźniejsze techniki oceniane na KOKA znajdujące się pomiędzy KOKA/YUKO są obecnie oceniane na YUKO. Chodzi tu o silną i wyraźną technikę z przekonującą (wyraźną) kontrolą TORI. Dotychczasowe techniki spełniające kryteria do oceny na KOKA, tj. upadek UKE na biodro, pośladek, udo lub bark – ocenia się na KINSA (nie uwidocznione na tablicy punktowej). Czasy OSAEKOMI-WAZA pozostają bez zmian, gdzie czas OSAEKOMI krótszy niż 15 sekund ocenia się tylko jako KINSA.
2. Sposób karania za zakazane postępowanie:
3. Przepis „GOLDEN-SCORE”(o złoty punkt)
Czas pojedynku „GOLDEN-SCORE” w kategorii wiekowej senior/-ka, junior/-ka obniżono do 3 minut. Pierwsze „wolne” SHIDO nie decyduje o zwycięstwie w pojedynku.
4. Techniki na skraju pola walki:
Wszystkie techniki w TACHI-WAZA (stójka) są ważne i mogą być kontynuowane tak długo, dopóki przynajmniej jeden z zawodników dotyka powierzchni pola walki (tak jak dotychczas w NE-WAZA).
5. Techniki innych sportów walki: Techniki, które nie należą do technik judo, a są stosowane z innych sportów walki nie są oceniane, ale też nie są karane.
6. Mocniejszy nacisk na negatywne judo takie jak:
7. Pomiar wymiarów JUDO-GI:
Wprowadzono nowe, autoryzowane przyrządy miernicze do kontroli JUDO-GI, zwane SOKUTEIKI.
Wprowadzenie:
IJF mając na uwadze że: „Judo jest fizycznym i duchowym systemem edukacji” chce bronić fundamentalnych wartości judo i będzie przywiązywać dużą wagę do zachowań, rozwoju, edukacji, fizyczności i pomysłowości atutów judo. Z drugiej strony, IJF chce zmienić zasady sędziowania podczas kwalifikacji do Igrzysk Olimpijskich w Londynie w 2012 roku. Z tego powodu rozpoczęto proces eksperymentu i zdecydowano o nowych zasadach w okresie od 01 stycznia 2010 roku do 31 grudnia 2012 roku. Eksperymentalne przepisy zostały przetestowane w listopadzie i w grudniu 2009 roku w następujących zawodach: Mistrzostwa Świata Juniorów w Paryżu, Grand Prix of Abu Dhabi, Grand Prix of Qingdao (Chiny), Word Cup of Suwon (Korea) i Big Slam of Tokio (Japonia).”
Chwyt poniżej pasa:
Zabroniono pod karą dyskwalifikacji (HANSOKU-MAKE) bezpośrednich ataków lub bloków jedną lub dwoma rękami poniżej pasa przeciwnika!!!
Jedynym wyjątkiem bezpośredniego ataku jest atak w sytuacji gdy przeciwnik trzyma dwoma rękoma po tej samej stronie tzw. (CROSSING GRIP). Oczywiście nie dozwolony jest chwyt bezpośredni poniżej pasa, gdy atakujący sam doprowadził do sytuacji jednostronnego uchwytu rywala przez tzw. „zanurkowanie” pod jego ramieniem.
Dopuszczono również chwyt poniżej pasa kiedy atak następuje w sekwencji technik, tzn. w kombinacji (RENRAKU-WAZA) oraz atak w kontrataku (KAESHI-WAZA). Dokładnie określono, że aby był dopuszczalny chwyt poniżej pasa przy kombinacji musi być wyraźnie zaznaczony pierwszy atak zaś przy kontrataku musi być technika rozpoczęta przez przeciwnika.
Bez kontaktu z ciałem przeciwnika chwyt za nogę (nogi) jest zabroniony!!!
Karą SHIDO zaczęto karać:
System sędziowania:
Wprowadzono system „Care” składający się z dwóch kamer umieszczonych po przeciwległych stronach maty, wspomagający sędziów.
Kontrolę i nadzór systemu ma prowadzić Komisja Sędziowska IJF.
III Mistrzostwa Świata w Judo rozegrane w 1961 roku w Paryżu wygrał nieoczekiwanie 27-letni olbrzym (198 cm wzrostu i 118 kg wagi) z Utrechtu Holender Anton Geesink, pokonując po drodze 3 japończyków: Sone, Kogę i Kaminagę. Była to wówczas ogromna sensacja. Przecież do tej pory zwyciężali tylko japończycy. Wcześniej teoretycy judo zawsze uważali, że w judo ciężar i siła nie odgrywają decydującej roli, że najważniejszą jest technika, która pozwala zwyciężać silniejszych i cięższych. Były to ostatnie mistrzostwa rozegrane bez kategorii wagowych.
Na Igrzyskach Olimpijskich w Tokio w 1964 roku, które równocześnie były Mistrzostwami Świata w JUDO rozegrano zawody w trzech kategoriach wagowych: do 68 kg, do 80 kg, powyżej 80 kg oraz najbardziej prestiżową kategorię OPEN. Na kolejnych IO w 1972 w Monachium już było 5 kategorii wagowych a po IO w 1976 w Montrealu wprowadzono 7 kategorii wagowych.
Mimo, że japończycy bardzo mocno sprzeciwiali się jakimkolwiek modyfikacjom fali zmian już nie dało się zatrzymać. Nie były to transformacje radykalne. Raczej metodą „drobnych kroczków” starano się przystosowywać JUDO jako sport do przeobrażeń i wymogów jakie następowały we współczesnym świecie.
Najwięcej innowacji starano się zazwyczaj wprowadzić po każdych igrzyskach olimpijskich.
Dotychczas walki JUDO odbywały się na macie TATAMI układanej z tradycyjnych materacy wykonanych z twardej, mocno sprasowanej słomy ryżowej przeszytych gęsto bardzo mocnymi nićmi. Współczesna TATAMI składa się z materacy produkowanych z pianki poliuretanowej o specjalnej gęstości i twardości. Są z wierzchu pokryte winylem o strukturze słomy ryżowej a pod spodem zabezpieczone specjalną tkaniną antypoślizgową. Pole walki i pas bezpieczeństwa różnią się kolorami. Zazwyczaj jest to kolor żółty i niebieski.
Ubiór do walki JUDO (JUDO-GI) nie uległ większy zmianom. Nadal składa się z bluzy (Keiko-g)i, spodni (ZUBON) i pasa (OBI). Za to bardzo dokładnie określono z jakiego materiału ma być uszyty, jak długie i szerokie mają być rękawy i nogawki, jak długa musi być bluza, jak gruby i szeroki jej kołnierz, jak głęboko muszą zachodzić na siebie poły bluzy oraz jak długie mają być końce pasa. Ideą jest stworzenie równych warunków walki sportowej dla obu zawodników. Największą jednak „rewolucją” było wprowadzenie kolorowych JUDO-GI wbrew ogromnemu oporowi japończyków, dla których biel symbolizuje czystość. Jednak niebieski i biały kolor nawet z daleka jest wyraźnie rozróżniany a i sędziom jest dużo łatwiej ocenić komu przyznać akcję.
Wprowadzenie w 1974 roku tzw. „jawnego sędziowania” przez zastosowanie tablic punktowych sprawiło, walka stała się bardziej czytelna dla samych zawodników jak i dla widzów. Tablice też uległy przemianom. Z „pionowej” zmieniły się w „horyzontalną” co jeszcze bardziej stało się czytelne dla widzów. Na tablicy tej np. jedno WAZA-ARI dla białego jest pokazane jako 10 a 3 YUKO dla niebieskiego jako 3, (IPPON jest przedstawiane jako 100). W ten sposób chciano przedstawić zwykłemu widzowi że jedna akcja oceniona wyżej ma większą wartość niż jakakolwiek liczba akcji ocenionych niżej. Dziś tablice punktowe są wyświetlane na dużych monitorach gdzie w bardzo czytelny sposób jest rejestrowany przebieg walki, pokazując zawodnikom i widzom aktualny czas walki, czas trzymania, zdobyte punkty, kary. Podane są również nazwiska zawodników oraz kraj pochodzenia.
Ważniejsze zmiany w samych przepisach walki starałem się sukcesywnie przedstawić w rozdziale III niniejszego opracowania. Niemniej warto zauważyć, że szczególnie w ostatnich latach jest ogromna tendencja i chęć powrotu do „klasycznego judo”.
Ogromnym krokiem naprzód jest przepis, że jakikolwiek chwyt poniżej pasa przeciwnika jest karany HANSOKU-MAKE (dyskwalifikacja). Co prawda kilka technik takich jak: KATA-GURUMA, SUKUI-NAGE, KUCHIKI-TAOSHI, KIBISU-GAESHI, zostało wyeliminowanych ale już w zawodach widać powrót do wspaniałych, klasycznych technik JUDO.
Ostatnimi laty większość zawodników walczyło w bardzo obniżonej pozycji starając się chwytami za nogi wyprzedzać atak przeciwnika. Pozycja obronna zubożała JUDO i stawało się ono mniej widowiskowe. Zaczęto stosować techniki zapaśnicze lub podobne i sama walka coraz mniej przypominała JUDO. Zgodnie z aktualnymi przepisami ten sposób walki po prostu się nie opłaca.
Doskonałą zmianą na lepsze jest przepis określający kiedy zawodnicy znajdują się na polu walki a kiedy już nie. JUDO jest sportem bardzo dynamicznym i linia dzieląca pole walki i pas bezpieczeństwa nie może zatrzymać pięknej akcji wypracowanej na polu walki. Dziś takie akcje są już zaliczane. Dotyczy to zarówno bezpośredniego ataku jak i kontrataku gdzie kontratakujący przebywający poza polem walki może wygrać przez IPPON.
Wprowadzenie GOLDEN-SCORE dało zawodnikom dodatkową szansę na rozstrzygnięcie między sobą kto rzeczywiście jest lepiej przygotowany do tych zawodów.
Wprowadzono system obserwacji „CARE” wspomagający pracę sędziów techniką wideo. Przedstawiciel Komisji Sędziowskiej (w Polsce Sędzia Klasyfikator), mając do dyspozycji kamerę wideo może dokonywać korektę ewentualnych błędów sędziowskich. System ten często pozwala przekonać sędziów i trenerów czy właściwie ocenili akcję.
Precyzyjne określenie roli lekarza na zawodach spowodowało to, że zawodnik słabiej przygotowany do zawodów nie może liczyć na dodatkową przerwę w walce.
Zmieniały się nie tylko przepisy walki czy sprzęt. Zmieniały się systemy rozgrywania zawodów, systemy rankingowania i kwalifikacji do najważniejszych imprez.
Zmienił się system szkolenia sędziów. Położono ogromny nacisk na odpowiednie wyszkolenie sędziów, na unifikację poziomu sędziów we wszystkich krajach. W odpowiednio przygotowanych materiałach filmowych Komisja Sędziowska IJF co roku przedstawia wzorcowe oceny poszczególnych akcji JUDO z uwzględnieniem zmian w przepisach walki. Dostępne one są również dla trenerów co w konsekwencji prowadzi do właściwego szkolenia i ujednolicenia oceny akcji technicznych.
Wszystkie te i inne zmiany mają na celu propagowanie sportu judo i przybliżenie jej szerokim rzeszom. JUDO musi być jak najbardziej czytelne dla wszystkich. Właściwy przekaz zawodów w telewizji na pewno pomoże osiągnąć ten cel.
Jeszcze sporo pracy przed nami aby szczytne idee profesora JIGORO KANO mogły trafiać do jak największej rzeszy młodych ludzi gdyż JUDO jest nie tylko sportem ale jest, co najważniejsze, wspaniałym systemem wychowawczym.
Stanisław Kacprzycki